Wananchi
wakiangalia ndege ya Ethiopian Airlines ikiwa katika Uwanja wa Ndege wa
Arusha, baada ya kushuka kwenye uwanja huo mdogo kimakosa hivi
karibuni. Picha ya Maktaba
Wakati
tukio la kupotea kwa ndege ya Shirika la Ndege la Malaysia, MH370,
linaendelea kuitikisa dunia, imebainika kuwa Tanzania si jambo jipya
kutokana na kuwapo kwa kumbukumbu ya matukio manne tofauti kama hayo
katika miongo minane iliyopita.
Ndege
hiyo ya Malaysia ilipotea wiki mbili zilizopita ikiwa na abiria 227 na
wafanyakazi 12 huku juhudi za kuitafuta zinazofanywa na nchi 26 zenye
uwezo mkubwa wa kiuchunguzi zikiwa hazijazaa matunda.
Kwa
matukio ya Tanzania, Mkaguzi Mkuu wa Ajali za Ndege kutoka Wizara ya
Uchukuzi, John Nyamwihura amesema katika mahojiano maalumu na mwandishi
wetu kuwa Tanzania imewahi kuingia katika kumbukumbu za ndege ndogo
kupotea na baadhi hazikuonekana kabisa na nyingine zilionekana baada ya
miaka kadhaa kupita. Ndege ya kwanza kupotea ilikuwa mwaka 1937
iliyokuwa ikitoka Tanzania kwenda Madagascar. Ilikuwa na abiria wanane
na haijaonekana hadi leo.
Mbali
na tukio hilo ambalo limedumu kwa miaka 77 sasa, Nyamwihura alisema
tukio la pili ni la mwaka 2003 wakati ndege iliyokuwa ikitoka Tanzania
kwenda Zambia ilipopotea ikiwa na raia wawili wa Afrika Kusini, nayo pia
haijaonekana hadi sasa.
Mkaguzi
huyo alisema katika matukio mengine mawili, ndege zilizopotea
zilionekana baadaye. Mwaka 1997, ndege ndogo iliyokuwa na abiria mmoja
ilipotea katika bonde kwenye kilele cha Kibo, Mlima Kilimanjaro baada ya
kutumbukia kwenye korongo na kuganda kwenye barafu bila kuonekana hadi
baada ya miaka sita. Hata ilipoonekana haikuwezekana kutolewa.
“Ndege ile ilikuwa ikitoka Nairobi kwenda Zanzibar ikiwa na rubani wa Kitanzania peke yake,” alisema Nyamwihura.
Ndege
nyingine iliyoingia katika orodha hiyo ni ile iliyoanguka katika Ziwa
Victoria mwaka 1976 ikiwa na abiria 12 ambayo ilionekana miaka miwili
baadaye.
Kwa nini ndege zinapotea?
Swali
hili linajibiwa na Nyamwihura akisema sababu kubwa ya matukio hayo ni
mabadiliko ya hali ya hewa na kuharibika kwa miundombinu, mambo ambayo
husababisha kukatika kwa mawasiliano kati ya waongoza ndege na marubani.
“Matukio
mengi kama haya ni kuwa ndege hugonga milima na kuanguka. Zikianguka
sehemu za milima ni vigumu kupatikana kwa sababu wakati mwingine huganda
katika barafu au kuzama kwenye makorongo,” alisema.
Alisema hata ndege zinazoanguka kwenye maji, pia ni vigumu kuonekana kutokana na kina kirefu au barafu.
Mtaalamu
huyo alisema kuna baadhi ya ndege ambazo hupotea kutokana na rubani
kukata mawasiliano kwa makusudi kwa sababu ama za kigaidi au magendo.
Alitoa
mfano wa tukio la mwaka 1945, wakati ndege iliyokuwa ikitoka Malawi
kwenda Nairobi, ilipopoteza mawasiliano ikiwa katika anga la Tanzania.
Baadaye ilibainika kuwa rubani alifanya hivyo kwa makusudi ili ashushe
bidhaa za magendo alizokuwa amepakia.
Sheria
za anga za Tanzania zinakataza rubani kukata mawasiliano kwa makusudi
na adhabu yake ni kufungiwa kabisa shughuli za urubani.
Mkurugenzi
wa Uwanja wa Ndege wa Kimataifa wa Julius Nyerere (JNIA), Dar es
Salaam, Moses Malaki alisema kwa kawaida ndege zinapokuwa angani hufuata
‘barabara’ ambazo zipo kama miduara inayoonyesha mpaka wa eneo moja
kuingia jingine. “Katika hali ya kawaida, rubani huwasiliana kwa njia ya
nukushi (fax) ili vituo vya eneo husika ambalo ndege hupita vipate
taarifa,” alisema Malaki.
“Endapo
rubani atashindwa kuunganisha mawasiliano kutoka eneo moja na jingine
na ikitokea kuna miundombinu mibovu katika eneo hilo, basi ndege inaweza
isionekane na kupotea,” alisema.
Malaki
alisema asilimia 95 ya ndege huanguka au kupotea kwa sababu ya makosa
ya kibinadamu na wala si makosa ya kimitambo akisisitiza kuwa ndege
ndiyo usafiri ulio salama zaidi duniani.
Chanzo ajali za ndege
Rubani
Mtanzania anayeishi Marekani, Brian Meena alisema katika mahojiano kuwa
chanzo cha ajali nyingi za ndege nchini ni makosa ya kibinadamu na wala
si mitambo.
Alisema takwimu zinaonyesha kuwa wengi wanaopata ajali hizo ni marubani wazoefu na wala si wanafunzi.
“Kwa
mfano, unapokuwa na saa nyingi za kuendesha ndege lazima uchoke, watu
wengi wanaoangusha ndege ni wale wanaotumia muda mrefu hewani,” alisema.
Meena alitaja sababu nyingine kuwa ni miundombinu chakavu ya viwanja
vya ndege na mara chache ndege zenyewe.
“Inawezekana
kabisa kuwa mamlaka ya ndege inafanya kazi kwa mazoea au kienyeji.
Wanatumia njia za kizamani za usimamizi wa usafiri huu na hawaendi na
wakati kwa kununua vifaa vya kisasa,” alisema.
Alisema usafiri wa ndege ni salama kwa asilimia 99 kutokana na mafunzo ya kina marubani wanayopewa.
“Ndege ni kama mtoto, unamlea, unampa anachotaka na ukifanya hivyo ajali labda itokee kwa miujiza,” alisema.
MWANANCHI
